Vitamine D3: een sleutelrol in het organisme

Vitamine D verschilt van andere vitaminen aangezien het zowel via de voeding ingenomen wordt als aangemaakt wordt door het organisme bij blootstelling aan de zon.

Vitamine D3 (cholecalciferol) speelt een essentiële rol op twee grote domeinen:

• Metabolisering van calcium in het organisme: essentieel voor de mineralisering van botten en gewrichten en het tandglazuur
• Het immuunsysteem waar ze een belangrijke rol speelt op verschillende niveaus.

Vitamine D draagt bij tot het behoud van normale botten. 

Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem.

80% van de Belgen heeft een vitamine D-tekort¹.

Verschillende leeftijdsgroepen lopen een risico op gebrek aan vitamine D: pasgeborenen, zuigelingen, zwangere vrouwen en ouderen (vooral in zorginstellingen). Ze stellen zich weinig bloot aan de zon en/of hebben een verhoogde behoefte. Andere factoren kunnen een tekort veroorzaken: zeer donkere huid of speciale diëten (voor personen die geen vlees, vis, eieren en of zuivelproducten eten).

Er kunnen tal van factoren aan de basis liggen van het gebrek aan vitamine D: onvoldoende aanmaak door de huid door gebrek aan blootstelling, overgewicht, geen sportbeoefening in de buitenlucht of een gebrek aan inname via de voeding. Een gebrek aan vitamine D kan leiden tot een verminderde botdichtheid, spiervermoeidheid en een hoger risico op diabetes.

Vitamine D is aanwezig in twee vormen: vitamine D2 (ergocalciferol van plantaardige oorsprong) en vitamine D3 (cholecalciferol van plantaardige of dierlijke oorsprong). Natuurlijke vitamine D2 van plantaardige oorsprong wordt aangemaakt op basis van ergosterol (provitamine D). Natuurlijke vitamine D3 van dierlijke oorsprong wordt aangemaakt in de opper- en lederhuid onder invloed van UVB-stralen.

Deze vitamines worden als gelijkwaardig beschouwd. Verschillende studies hebben echter aangetoond dat vitamine D3 beter gemetaboliseerd wordt en dus op een meer efficiënte manier naar de actieve vorm van vitamine D leidt.

Het organisme maakt vitamine D3 aan in de huid bij blootstelling aan UVB-stralen. 

Voor een gezonde volwassene kan blootstelling aan de zon (zonder zonnebrandcrème) 80 tot 90% van de vereiste hoeveelheid vitamine D voorzien. Het organisme maakt vitamine D3 aan in de huid bij blootstelling aan UVB-stralen. Een eenvoudige blootstelling van de handen, onderarmen en het gezicht gedurende 10 tot 15 minuten tussen 11 en 14 uur, twee of drie keer per week, van maart-april tot oktober zou volstaan om aan een groot deel van de behoefte van een gezonde volwassene te voldoen.

Op een breedtegraad zoals die van België is het synthesevermogen echter quasi onbestaande tussen november en februari. Het vermogen om vitamine D3 aan te maken neemt af bij ouderen (een persoon van 70 jaar maakt vier keer minder vitamine D aan dan een jong persoon), bij personen met een donkere huid (de donkere kleur werkt als een filter voor UVB-stralen), bij luchtvervuiling of bij bewolking. Wanneer u kleding aan heeft of zonnecrème gebruikt (factor hoger dan 15), wat noodzakelijk is om andere redenen, verhindert dit de aanmaak van vitamine D.

Voeding voorziet in vitamine D2 of ergocalciferol (van plantaardige oorsprong) en vitamine D3 of cholecalciferol (van dierlijke oorsprong). Er zijn erg weinig voedingsmiddelen die vitamine D2 bevatten. Er zijn meer bronnen van vitamine D3, voornamelijk vette vis.

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine en dus verbonden aan het vetgehalte van voedingsmiddelen. Vitamine D is hittebestendig tot 180°C, voor een normale kooktijd.

Het is mogelijk om voldoende vitamine D aan te maken door blootstelling aan de zon, door buiten fysieke activiteiten uit te oefenen en ervoor te zorgen dat u voeding met veel vitamine D consumeert.

Voor bepaalde bevolkingsgroepen kan het interessant zijn om een supplement vitamine D3 te nemen, waarbij de dosering afhankelijk is van het individu.

Er bestaan verschillende formaten om de in- en opname van vitamine D3 te vergemakkelijken: druppels, spray of capsules. De meeste voedingssupplementen worden geformuleerd op basis van vitamine D in de vorm van D3 of cholecalciferol in combinatie met olie (koolzaadolie of visolie bijvoorbeeld).

Recente gegevens suggereren dat het gebruik van een dagelijkse lagere dosis aan vitamine D de voorkeur geniet ten opzichte van een hoge dosis die slechts af en toe ingenomen wordt, met name om de normale werking van het immuunsysteem te stimuleren.²

Meer informatie over de noodzakelijke hoeveelheden vitamine D per bevolkingsgroep.

Afhankelijk van uw fysiologische toestand en uw behoeften kan uw zorgverlener u advies geven bij de keuze van uw supplement.

¹ Conseil National Supérieur de la santé, Janvier 2021. 

² Gois et al, 2017